De spreker begint haar betoog met het stellen van een reeks vragen aan het publiek, over bezit en gebruik van online media.

Hilariteit alom, bv. bij de vraag wie terug naar huis keert als hij merkt er zijn smartphone te hebben vergeten, waarbij enkelen in de zaal hun hand eerlijk opsteken.

Eerste vaststelling: de burger is voortdurend online en logt niet meer uit. Onderzoek wijst uit dat hij gemiddeld 88 maal per dag op zijn kleine slimme scherm kijkt  en er dagelijks 1 miljard selfies worden gepost. Foto’s van echografieën van ongeboren kinderen tot QR-codes op grafzerken, het hele leven staat voltijds en wereldwijd publiek. De bescherming van informatie is bovendien een zeef. De nonchalante houding van de burger blijkt uit het feit dat de meest gebruikte paswoorden de cijferreeks '123456' en 'password' zijn. Echter ook professionele gegevensbescherming (encryptie) blijft een heikel domein.

Terwijl het World Wide Web pas jaren ’90 van vorige eeuw startte, werd de eerste iPhone amper 10 jaar geleden gelanceerd. Deze dagen grijpen online apps in op ongeveer alle aspecten van het dagelijks leven: gezondheid, sport en andere vrijetijdsbesteding, geneeskunde, financiën tot zelfs seksualiteit.

Tweede vaststelling: technologie is nooit neutraal. Tegenover de meer of minder nonchalante gebruiker staan de meestal gehaaide 'dataloggers'. Ze verzamelen gigantische hoeveelheden gegevens ('Big Data') én gebruiken deze om algoritmen verder te verfijnen, die bepalen wat we te zien krijgen, op welk ogenblik en in welke volgorde. De rangschikking van de hits die zoekmachines geven is dan ook zelden gebaseerd op betrouwbaarheid, maar wordt vooral commercieel gewogen. Wie betaalt komt bovenaan in de resultaten: de commerciële advertenties. In bredere context gaat het over macht.

De uitkomst van manipulatie van bv. sociale media kan dan ook zorgelijk zijn. Wie het verslag leest van de Russische beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen, gepubliceerd de dag na ons café, kan niet anders dan verontrust zijn. Wie in de cockpit zit van vele digitale toepassingen monopoliseert macht die in geen enkele verhouding staat tot zijn maatschappelijke status of autoriteit.
Privacy is ook een dubbel verhaal: camera’s en software voor gezichtsherkenning zijn evenzeer inzetbaar om menselijk koopgedrag te meten dan om criminaliteit te remediëren. Meer spelregels zijn evenwel dringend nodig.

De juridische stappen die deze dagen genomen worden bv. inzake privacy worden per 25 mei a.s. door middel van een Europese verordening van kracht. General Data Protection Regulation (GDPR) is dan ook dringend nodig. Het betreft nieuwe rechten voor en informatieplichten aan betrokkenen, procedures bij datalekken, zwaardere compliance- en bewijsplichten van naleven wetgeving én boetes bij overtredingen. Maar een dimensie voorbij het juridische gaat het ook om ethiek, of over wat de norm zou moeten zijn van het menselijke maar impliciet ook het technologisch handelen.

In het verhaal van Katleen Gabriëls, zelf moraalfilosofe van opleiding, is dit een sleutelelement. Terwijl spreker zich filosofisch afvroeg waar de mens eindigt en de technologie begint toonde ze een foto van geniaal fysicus -tevens ALS-patiënt- Steven Hawking in zijn rolstoel. Een extreem voorbeeld van technologie ten dienste van de mens?

Voorwaar een boeiende avond over een onderwerp dat ons dagelijks leven, beslissend kan beïnvloeden.
Tijd voor de vragenronde, het afsluitend woord van de voorzitter en het traditionele cadeau voor de spreker: een stevig bakje gesponsord Trappistenbier.

De verslaggever, Jef Konings

© Jozef Konings