“Democratieën sterven liggend” (parafrase op “bomen sterven staande, opschrift bij boom in park Den Brand), onderwerp van de dag en tevens titel van een boek van spreker,  begint met een aantal reflecties over  de betrouwbaarheid van onze kennis.
De mensheid is voortdurend ongelooflijk optimist geweest, en in de geschiedenis telkens opnieuw in staat recht te krabbelen. In historische perspectief en luchtig verwijst de professor naar Nederlands filosoof Baruch Spinoza, de boeken van Jonathan Israel en andere zijn anekdote over Noam Chomsky die stelt dat vrijheid van meningsuiting in Europa een groter probleem is dan in de VS.
Vooral vanaf de jaren ’80 van vorige eeuw werd de crisis in het voortgangsdenken erg pertinent. In naam van de ratio of “rede” terroriseerde Pol Pot Cambodja en beleven Marxisme, klassiek geloof in christendom en andere concepten als democratie, een identiteitscrisis.

Emmanuel Kant wordt geciteerd met zijn vaststelling van een niet-rechtvaardige wereld tot zijn drie postulaten, niet bewijsbaar maar noodzakelijk als verklaringsgrond: God, vrijdom en onsterfelijkheid. Karen Armstrong stelt dat het Godsidee in de mens zit ingebed en niet werd opgelegd. De huidige secularisatie is in die context historisch nieuw en de uitkomst onzeker. Waarheid is evenmin absoluut maar betreft “een grote waarschijnlijkheid”.
Het is duidelijk dat de spreker standpunten als consequent zijn met onszelf (bv Nelson Mandela), maar ook “het christendom is enkel waardig zonder God” en “wie ouder is dan 60 en geen socialist is is niet goed wijs” in zijn vingers heeft.

In mensentaal is het een zoektocht naar een andere betere samenleving die het beste van de Verlichtingstraditie behoudt maar toch vernieuwend is.
Aanvullend stelt zich de vraag of hiervoor voldoende draagvlak voor is en zo ja wat de kritische succesfactoren zijn.

Het betoog van professor Abicht was boeiend, snel, met een groot woord- en begrippendebiet en gekruid met pittige anekdotes. Het publiek was een stuk overdonderd en onder de indruk van de multidisciplinaire kennis. Voorkennis in hoofde van het publiek was waarschijnlijk wél een voordeel.

Tijd voor de vragenronde die door de voorzitter met klassieke efficiëntie werd geleid.
De professor deed tot slot een voorstel tot het formuleren van verdere vragen op zijn e-mailadres en beloofde de vraagstellers antwoord binnen uiterlijk één week.

© Jozef Konings